(Edel)metalen zijn overal om ons heen te vinden: in de auto’s die we rijden, de smartphones die we dagelijks gebruiken en de juwelen die we dragen. Maar wat is nu het verschil tussen een metaal en een edelmetaal? En waarom worden edelmetalen, zoals goud en zilver, als waardevoller beschouwd? In dit artikel leggen we het verschil uit tussen metaal en edelmetaal van de chemische eigenschappen tot de economische waarde.
Wat zijn metalen?
Metalen zijn elementen, die in de natuur voorkomen. Ze worden gekenmerkt door typische materiaaleigenschappen, zoals warmtegeleiding en elektrische geleiding, flexibiliteit (ook wel ductiliteit genoemd) en glans. Bekende metalen zijn bijvoorbeeld ijzer, koper, aluminium en zink.
Metalen kunnen grofweg in twee categorieën ingedeeld worden: ferrometalen en non-ferrometalen. Ferrometalen zijn ijzer en alle legeringen die ijzer bevatten, zoals staal. Dit type metalen is sterk en wordt veel gebruikt in de bouw, maar is gevoelig voor roest. Non-ferrometalen zijn alle overige metalen zonder ijzer, zoals koper, lood, aluminium en staal. Deze zijn vaak lichter en beter bestand tegen corrosie.
Toepassingen: Metalen hebben ontzettend veel toepassingen, van constructiemateriaal (bijv. staal, aluminium, zink) en elektronische componenten (koper in bedrading) tot geneesmiddelen (zoals lithium) en vergif (arseen). De veelzijdigheid en beschikbaarheid maken ze onmisbaar in onze moderne wereld.
Wat zijn edelmetalen?
Edelmetalen zijn een speciale groep binnen de metalen. Ze worden gekenmerkt doordat ze bestand zijn tegen corrosie en oxidatie. Ze reageren nauwelijks met andere elementen, ook niet wanneer ze worden blootgesteld aan zuurstof of vocht. De meest bekende edelmetalen zijn goud, zilver, platina en palladium.
Zoals gezegd zijn edelmetalen bestand tegen oxidatie. Terwijl veel metalen roesten of corroderen, blijven edelmetalen zoals goud en platina onaangetast. Daarnaast zijn edelmetalen zeldzamer. Deze groep metalen komt minder vaak voor in de natuur. Dat draagt ook bij aan hun hoge waarde. De meeste edelmetalen hebben bovendien zeer hoge smeltpunten. Dit maakt ze ook geschikt voor specifieke industriële toepassingen.
Toepassingen: Edelmetalen worden erg divers toegepast. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt in sieraden, maar ook in industriële toepassingen, zoals medische apparatuur en de energiesector.
Chemische verschillen tussen metaal en edelmetaal
Chemisch kunnen alle metalen in een bepaalde volgorde gezet worden, die de spanningsreeks der metalen genoemd wordt. Aan de ene kant van het spectrum vind je het meest edele en aan de andere kant het meest onedele metaal. Het belangrijkste verschil tussen metalen en edelmetalen ligt in hun chemische reactiviteit. Gewone metalen, zoals ijzer en koper, reageren gemakkelijk met zuurstof en water. Dat leidt tot oxidatie (zoals roest). Edelmetalen zijn veel minder reactief en behouden hun glans onder dezelfde omstandigheden.
Legeringen
Metalen worden vaak gecombineerd in legeringen om hun eigenschappen te verbeteren. Denk aan staal (ijzer en koolstof) of brons (koper en tin). Edelmetalen worden ook wel gebruikt in legeringen, maar dan is het om hun unieke glans en duurzaamheid te behouden, zoals bij 18-karaats goud dat bestaat uit 75% goud en 25% andere metalen.
Economische waarde
Ook in economische waarde zijn er verschillen te vinden. Zo ligt de prijs van edelmetalen aanzienlijk hoger dan die van gewone metalen. Dit komt mede door hun zeldzaamheid, de moeilijkheidsgraad bij het winnen van de metalen en de vraag op de markt en in de industrie.
Beleggingsopties: Edelmetalen worden daarnaast vaak gezien als veilige beleggingen in tijden van economische onzekerheid. Goud en zilver kopen is dan ook populair als bescherming tegen inflatie. Gewone metalen, zoals koper en aluminium, worden echter meer verhandeld voor industriële doeleinden.
Toepassingen in de praktijk
Tenslotte zijn er verschillen tussen metalen en edelmetalen in de toepassingen. Gewone metalen zoals staal en aluminium worden vooral gebruikt in infrastructuur, bouw en transport. Hun lage kosten en duurzaamheid maken ze ideaal voor massaproductie. Het wordt dus veel toegepast in ieders dagelijkse leven. Edelmetalen vinden we daarentegen vooral terug in hoogwaardige producten, zoals sieraden en medische apparatuur, terwijl de industriële vraag steeds groter wordt. De keuze voor een metaal of edelmetaal hangt dus vaak met name af van de toepassing.
